Ghost Town Anthology (2019) - Denis Côté

Sa franko-kanadskim režiserom Denisom Koteom prvi put sam se susreo na Cinema City-ju u Novom Sadu 2014. godine kada sam na velikom platnu odgledao njegov igrani film Vic + Flo Saw a Bear. Tada nisam znao šta da očekujem, ne samo zato što sam prvi put suočen s njegovim radom, već i zbog saznanja da on često stvara dokumentarce, odnosno doku-fikciju, dok su mu i igrani filmovi vrlo neobični, jer su žanrovski nerazlučivi… A ono što mi je ostalo kao zapis nakon „Vik i Flo su videle medveda” je sledeće: Prilično dobar neonoar „Vik i Flo su videle medveda” za adute ima divljinu kanadskih šuma i napeto očekivanje da se desi nešto što će razoriti romansu između dve odbegle devojke. Film je sporog tempa u svojoj postepenoj gradaciji napetosti, realističan, ali sa misterioznom atmosferom. Ne dešava se mnogo toga do pred sam kraj, kada mračna prošlost konačno zakuca na vrata, ali se sve vreme oseća „prisustvo opasnog medveda” u mizanscenu gustih četinarskih šuma koje okružuju usamljenu baraku u kojoj žive Vik i Flo. Kao što možete primetiti iz priloženog, definisao sam taj film kao neonoar prilično lako, jer preovlađuju elementi trilera i krimića, ali i melodrame u odnosu između neobičnih protagonistkinja. Lako, zapravo, jer je i sam noar širok pojam, u suštini miks različitih žanrova. Isto tako i Ghost Town Anthology vrluda između fantazije u užem smislu, horora i drame o traumi porodice i sugrađana nakon smrti jednog mladog člana zajednice.

U stvari, žanrovski sled se odmotava obrnutim redom; u film koji započinje samoubistvom? jednog mladića, a potom i dramatičnim razvojem odnosa između članova ožalošćene porodice i lokalnog stanovništva, upliće se strava pojavom preminulog i još nekih nepoznatih fantomskih ljudi koji iz daljine nepomično posmatraju gradić ušuškan snegom, a tek na kraju te fantastične pojave prihvatamo takve kakve jesu, tj. kao realne činioce, jer ih kao takve prihvataju i građani; njima se oni ukazuju kao „povampireni” preminuli sugrađani koji mirno nadziru svoje žive naslednike, a nama kao deo alegorije o izumiranju provincijskih mesta migracijom mladih u veće gradove i ostankom kod kuća napuštenih starih ljudi - „živih mrtvaca”. O takvoj ideji autora dobijamo prve naznake već s početka filma, kada gradonačelnica mesta sa oko 240 stanovnika na komemoraciji povodom tragične smrti mladića govori o značaju svakog člana društva koje se osipa. Ona poznaje svakog građanina i doživljava ga kao deo svoje porodice. Otuda je i smrt Simona Dubea potresla nju, ali i svakog pripadnika ove male zajednice. Oštra zima koja okovava razbacane kuće u ovom pustom snežnom ambijentu podudara se sa melanholičnim raspoloženjem stanovnika nakon udesa. Pratimo sada reakciju oca, majke i Simonovog brata, ponašanje gradonačelnice i njenog ureda, ali, u kratkim epizodana, i malobrojnih preostalih stanovnika.

Nagoveštaj fantastičnih dešavanja u filmu donosi nam maskirana grupa dece koja popunjava gotovo sve kadrove u eksterijeru svojom igrom na snegu. Oni tako maskirani (sa čudovišno-grotesknim obrazinama) deluju zlokobno i predstavljaju uvertiru u pojavu „povampirenog” Simona, koji se zombifikovan na trenutke ukazuje svojoj porodici. Za pojavom Simona slede sablasne prikaze i drugih preminulih građana u ovome gradu. Njihova „materijalizacija” primećena je od većeg broja sugrađana, što nam govori da se ne radi o iluziji pojedinca, već o realnim vizijama. Ili je reč o kolektivnoj snežnoj fatamorgani ljudi opterećenih svešću o izumiranjem njihovog rodnog mesta. Istina, pojedini stanovnici se vrlo čudno ponašaju i samim svojim profilom ličnosti skreću pažnju sa ovih natprirodnih dešavanja. Takva je Adel, koju inače smatraju čudakinjom, a koja sama često besciljno luta zavejanom kanadskom tundrom. Ne znamo da li ovu pokretnu crnu tačku u beskrajnoj belini treba dovesti u vezu sa tamnim tačkama vaskrslih predaka razbacanih po ovom prostranstvu u svojim statičnim pozama. Čak i kada je vidimo da lebdi u vazduhu visoko iznad zemlje, nismo sigurni koliko su ove dve natprirodne pojave povezane. Zapravo, sve ovo samo zbunjuje gledaoca i, mimo one ideje o fatalnim posledicama migracije iz sela u grad, na ništa nas (barem mene) drugo ne navodi.

Kao i „Vik i Flo su videle medveda” i „Grad duhova” odiše misterioznom atmosferom, koja se postepeno gradi tihim razvojem događaja u udaljenim pustim predelima Kanade, a koja, pogotovo u ovom drugom filmu, prelazi i u osećaj mističnosti. Razlika je i u raspoloženju nametnutom bojama; dok se u „Vik i Flo…” radnja odvija u bogatstvu životno zelene boje šume leti, u „Gradu duhova” ona je obojena turobno monohromatski i praktično predstavlja crno-beli film. Sivilo neba, dobijeno mešanjem nepregledne beline snega i crne, kojom kontrastiraju ljudske figure rasute u toj belini, proizvodi sumorno raspoloženje kod gledalaca - analogno onom kod protagonista. Jer svest o nestanku ljudske zajednice u tvom rodnom mestu i mestu u kome živiš, ne može a da ne dejstvuje razarajuće na dušu koja je povezana tankim, ali čvrstim nitima za svoje prebivalište. Nastaje osećaj praznine, pustoši, usamljenosti i otuđenosti. Stegnuta grla mogu samo da kažem da je i u mojoj maloj provincijalnoj opštini opao broj stanovnika u odnosu na prethodni popis sa 16 na 10 hiljada. Sličan odnos se zadržao i kada je u pitanju varošica u kojoj živim. I moja kuća se prazni, sa šest članova domaćinstva svela se na dva. Tumaram kroz prazne sobe, a u njima lebdi ustajali vazduh, vazduh u kojem su duhovi prošlosti istisnuli vihor sadašnjice i nagoveštaj budućih bura. Tišina unutra - tišina napolju… potpomognuta laganim spuštanjem gluve noći.