Walker Series (2012-2024) – Tsai Ming-liang

 

Cai Ming-Ljang je 2011. godine, gledajući Sjaokanga na bini u performansu usporenog hodanja kao vidu zen-budističke meditaciju, došao na ideju da napravi seriju filmova na tu temu. Zapravo, zamisao je da se prikaže pešačko-spiritualno putovanje jednog budističkog sveštenika kroz urbani pejzaž, ruralni ili kroz netaknutu prirodu. Onako kako je to radio putujući sveštenik Sjuancang, koji je za vreme Tang dinastije pešačio do Indije. Ideja je možda bila da se pokuša kroz današnji gusti splet nametnutih interakcija između čoveka i društva i životne sredine doći do sebe, do svoje suštine, što bi u budizmu značilo poništiti se, tj. poništiti to svoje interaktivno "ja" koje u konačnici donosi samo bol i patnju. Pomenuta hodajuća meditativna praksa pretpostavlja posvećenika koji se fokusira na fizičke senzacije svakog napravljenog koraka sinhronizujući, pritom, disanje i kretanje. Ključna stvar je da je svaki korak pažljivo odmeren, da je usporenog i stabilnog ritma, a ruke u šuni mudra položaju (spojene jagodice palca i srednjeg prsta). Pogled je usmeren nadole kako bi se održala kontrola tela i njegovog odnosa prema okruženju. Filmovi iz „Walker“ serije nastali sa ovakvom premisom su bez teksta, tihi, statični, i sami meditativni. Često izgledaju kao slike ili fotografije sa duboko promišljenom kompozicijom fiksiranog kadra, balansiranim rasporedom ljudi, stvari, objekata i prirodnog okruženja. Kadrovi su dugi i dati najčešće u totalu, čak i u dalekom totalu sa sveštenikom kao crvenom mrljom udaljenom do horizonta. Prateći usporeno kretanje te crvene mrlje s kraja na kraj svakog tog širokog kadra gledaoci se dovode na ivicu strpljenja. Ali zar to nije smisao meditacije – strpljenje i fokus. Kao da nas Cai Ming-Ljang hipnotiše dugim monotonim kadrovima kako bismo i mi meditirali sa Li Kang-Šengom, njegovim stalnim saradnikom na filmu i u životu, u ulozi Sjaokanga, odnosno Sjuancanga. A deset filmova promenljivog trajanja, između dvadeset i devedeset minuta, pružaju dovoljno vremena da se naučimo ako ne meditaciji, a ono barem strpljenju. Taj svojevrsni budistički dekalog čine: No Form, Walker, Sleepwalk/Dimond Sutra, Walking on Water, Journey to the West, No No Sleep, Sand, Where i Abiding Nowhere.

        No Form (2012), trajanje filma: 43 koraka

Cai Ming-Ljang: „Taipei. Hsiao Kang walks past the Ay-Chung Rice-Flour Noodle shop, past Shilin Night Market, and into a white space. We don’t know where he’s from or where he’s going. This is a cellphone ad where the product doesn’t even appear. After the film premiered in Macau, the product was pulled before it even hit the shelves.“

Putovanje započinje u mestu prebivališta reditelja Cai Ming-Ljanga. U Tajpeju, glavnom gradu Tajvana. Sjaokanga u njegovom ritualnom hodu vidimo iz dvostruke vizure; onako kako ga drugi vide, spolja, i iznutra, kroz njegov unutrašnji meditativni pogled. Kontrast spoljašnjeg i unutrašnjeg sveta je, dakle, ostvaren i kroz Sjaokangov maksimalno usporeni pokret na pozadini večito užurbanog modernog društva, i kroz viziju paralelne stvarnosti očišćenje od bilo kakvih događanja. Ta paralelna stvarnost je sterilna bela površina u kojoj nestaju i pod i plafon i zidovi, u kojoj nestaje prostor i vreme, a jedinka se uspinje u težnji da se stopi sa sveprožimajućom bremenitom prazninom. Tu tranziciju prati, neuništiva u svom entuzijazmu, pesma Nine Sajmon – „Feeling Good“.

        Walker (2012), trajanje filma: 52 koraka

Cai Ming-Ljang: „Ricky Hui left suddenly. Everyone celebrates his comedies, but few people know that he was a top class song-writer. He wrote songs for Samuel Hui. Cold Wind of the Heartless Night is the one I love the most. I found a CD of him singing. It was brimming with the self-pity and helplessness of the nobody he was portraying. Last year, I came to Hong Kong. As usual, I went to the Wing Wah Restaurant in Tsim Sha Tsui to drink tea and eat bo lo yau. Walking back and forth, I thought I must have taken the wrong street, as I couldn’t find the old shop-front any more. Dumbfounded. I remembered that in Mong Kok, hanging at the corner of the arcade in front of the long-queues for egg-tarts, there had been photographs of stars and celebrities. I had bought the youthfulness of Connie Chan and Josephine Siao, and the beautiful girls of the Shaw Brothers Studio. Now they are all like the egg-tarts – gone. Overseas Chinese born in the 60s and 70s have some inescapable feelings towards Hong Kong. Myself especially. Ever since I was little, I had watched Cantonese films with my grandfather. So every time I come here it’s like I’m searching for happy memories. For just one more glance at those beautiful tableaus that have not yet faded away.“

Stižemo u grad Cai Ming-Ljiangove mladosti, Hong Kong. Njega je tamo privuklo sećanje na pesmu Samjuela Huija, njegovog idola iz mladosti, a onda i želja da ponovo obiđe delove grada, restorane, bioskope, koje je pohodio kao dečak. Ali toga danas više nema. Hong Kong je izmenio sasvim svoje lice postajući uzavrela metropola. Sveštenik u crvenoj odori svojim neprimetnim koračanjem više nego u bilo kojem drugom filmu iz ove serije naglašava frenetičnost prenaseljenih urbanih sredina danas i nemogućnost da se čovek osami i okrene samom svom biću.

        Sleepwalk/Dimond Sutra (2012), trajanje filma: 40 koraka

Cai Ming-Ljang: „In 2012, Taiwanese architects Michael Lin and Liao Wei-li invited me to create moving visuals for their exhibit at the Venise Architecture Biennale. Using the space at their preview exhibition in Taiwan, I made two short films, "Sleepwalk" and "Diamond Sutra", using the "Walker" concept. Gazing at the steam rising from a rice cooker reminded me of my mother's face as she laid dying, exhaling her final breath.“

Test strpljenja za gledaoce dostiže svoj paroksizam u Dimond Sutri, u kojoj tokom dvadeset minuta u jednom kadru i kratkom švenku pratimo usporeni korak Sjaokanga ispred dugačkog zida od kamenih ploča. Mesto zbivanja podseća na unutrašnju meditativnu viziju budiste koja, poput one beskrajne beline iz prvog filma, kod gledaoca poništava osećaj za prostor i vreme. Ipak, postoji reper za koji se naša stvarnosna četvorodimenzionalna predstava drži. To je električno kuvalo za pirinač koje zapunjava jednu jedinu rupu u zidu. To kuvalo, kao poslednja preostala rediteljeva veza sa upokojenom majkom, čini se da je i poslednja veza koja još onog duboko zaronjenog u meditaciju povezuje sa ovom našom materijalnom stvarnošću.

        Walking on Water (2013), trajanje filma: 58 koraka

Cai Ming-Ljang: „In 2013, I was invited by Malaysian filmmaker Tan Chui Mui to make a short film for an anthology film, "Letters from the South". I returned to my hometown in Kuching, Malaysia and made a "Walker" film at my childhood home, "Walking on Water". The seven-storey flat which contained the happy memories of my childhood is now occupied by strangers. My old neighbour, an older girl who used to bathe and feed me when I was a child, has also grown old.“

Hodač stiže tamo gde je Cai Ming-Ljang rođen, u malezijsku provinciju. Njegov usporeni ritam sada gotovo da odgovara brzini života u ovom malom mestu. Akcenat je na stanarima iz zgrade u kojoj je reditelj rođen. Posmatramo sredovečnog čoveka, u njegovoj dnevnoj sobi, čije ritmično prinošenje cigarete ustima korespondira sa usporenim ritmom hodajućeg zena budiste. Jedna sredovečna žena sedi na autobuskoj stanici i dok se unosimo u njeno lice ukočenih crta gubimo pojam o vremenu. Pretpostavljam i da se Cai Ming-Ljang zaboravlja osećajući se isto onako kao onda dok se kao mali dečak ljuljao u krilu te žene... Ili se tada radilo o nekoj drugoj ženi. Svejedno, utisak povratka u detinjstvo Ming-Ljanga je toliko jak da on previđa ovakve sitničavosti.

        Journey to the West (2014), trajanje filma: 115 koraka

Cai Ming-Ljang: „It’s Xiaokang first time setting foot in the west as a monk donning red robes. There’s a mountain resembling the looks of a monkey, conveniently called the Monkey Mountain. It reminded me of the classic chinese novel Journey to the West, and conjured up images of french actor Denis Lavant. A wrinkled face carved by the knife of age. His face drew me in like the rocky texture of Monkey Mountain. I began to brainstorm – I want Xiaokang to walk on his face. Roaming this ancient sun-dappled port city in the late summer, kicking up dust all over the place. I also thought of the Diamond Sutra: All things contrived are like dream, illusion, bubble, shadow, and as dewdrop or lightning, they should be regarded as such.“

Kako sam naslov govori, naš vagabund odlazi na daleki zapad, u francuski Marselj. Njegovo planetarno hodočašće ovde prati lik francuskog glumca Deni Lavana. Lavanovo izborano lice, kako reče sam Ming-Ljang, kao nijedno drugo, svedoči o prolaznosti, a podseća ga na izbrazdanu golu Majmunsku planinu... U ovom filmu je najizrazitija reakcija prolaznika na našeg budističkog monaha. Jedna devojčica se posvađa sa roditeljima na stepeništu koje vodi ka podzemnoj stanici metroa. Stane uza zid, naspram budiste, i uporno posmatra njegovo usporeno silaženje. Ona za razliku od drugih prolaznika ne gubi lako strpljenje u svom fokusu na njegove radnje. Korak dalje je otišao jedan drugi stanovnik Marseja. On je krenuo da prati Sjaokanga, korak za korakom. Kao na pozornici, oni pred posetiocima bašte jednog kafea izvode svoju „pantomimičarsku tačku“. Dok užurbani građani prolaze mimo njih kao pored turskog groblja, a gosti u kafeu se vraćaju svojim lenjim razgovorima, ova dvojica, „performer“ i njegova senka, nastavljaju svoje neprimetno pomeranje u nedogled. Journey to the West je, bez dileme, najzabavniji, najduhovitiji i najdramatičniji film iz cele Walker serije.

        No No Sleep (2015), trajanje filma: 68 koraka

Cai Ming-Ljang: „Just an outdoor life drawing of Xiaokang’s night stroll in Tokyo. Winter night, cold. Public bath. Smooth, glittering like a baby, is Masanobu’s body. Can’t sleep. Sauna room. Xiaokang’s sweat falls like raindrops in the water, as well as the fog. The transient encounter.“

Ako je Journey to the West najdramatičniji i, posledično, najnarativniji u svojoj nenarativnosti, onda je No No sleep najvizualniji film iz Walker serije. Početni minuti filma, koji prikazuju zakrčeni centar Tokija na način da preeksponiranošću noćnog osvetljenja grada dočaravaju blještavilo urbane džungle, vode nas na Šibuja stanicu sa koje nam prosleđuju noćni pogled iz brzog voza na neonsku noć. Gotovo apstraktna dinamična igra svetlosti i senki prolećućeg grada naspram meditativne statičnosti monahovog kretanja ponovo nam ukazuju na dijametralnu razliku življenja danas u svetu i za svet u usporedbi sa staloženom zagledanošću u svoje istinsko biće. Drugi deo filma govori i o otuđenju i nemogućnosti uspostavljanja iskrenog kontakta među ljudima, jer pratimo uporedo budistu i jednog japanca, osobe kojima sudbina ukršta puteve u tokijskom hotelu, ali su oni nesposobni da uspostave bilo kakvu komunikaciju.

        Sand (2018), trajanje filma: preko 200 koraka

Cai Ming-Ljang: „In 2018. I was invited by the Northeast and Yilan Coast National Scenic Area Administration to make this film, eighth in the "Walker" series. In the constant passage of time, the zen-like footsteps of the walker has finally allowed us to see the Pacific Ocean, the open sky, the seagulls, the black sand, an eel catching settlement that arose in the cold winter rain, the twisting branches of the lintou trees, flotsam piled up like mountains, and a newly constructed cement house, which seems to offer a temporary place of rest for the Walker.“

Jedan od najvećih izazova za gledaoca u seriji je putovanje kroz ovaj film. Osamdeset minuta, bez bilo kakve paralelne radnje ili bilo kakvog skretanja kamere, pratimo puževski hod Sjaokanga poduprt ambijentalnim zvucima talasa, fijuka vetra u krošnjama drveća ili njegovog huka unutar napuštenih, praznih betonskih zgrada. Ocrtaću monahovu maršutu: izlazak iz ogromne kanalizacione cevi na peščanu obalu okeana, prolazak kroz napušteno šatorsko naselje ribara, pa zaokret ka unutrašnjosti; prolazak kroz gustu šumu neobičnog drveća iza koje se nalazi napuštena betonska hala, i, konačno, ulazak u nju kao u svojevrsni ćorsokak (primetićete da autor filma, za razliku od mene, ovu betonsku halu vidi kao privremeno odmorište). Naravno, kretanje opisanom maršutom treba shvatiti i doživljavati kao spiritualno putovanje, ili kao alegoriju života. Od volje vam...

        Where (2022), trajanje filma: n koraka

Cai Ming-Ljang: „Anong hums songs from his hometown in an unknown foreign city. Perhaps he’s looking for something, or waiting for someone. He comes across the walker. The meeting is like a dream. He wakes up with an impression of déjà-vu.“

Uvodna Ming-Ljangova napomena obećava i vabi da se film odgleda. Međutim, nisam uspeo do sada da pribavim sebi Where. I ja se pitam GDE bi se ovaj film mogao naći. Jednom, kada ga odgledam, dopuniću ovaj ovde tekst sa mojim razmišljanjima.

        Abiding Nowhere (2024), trajanje filma: 197 koraka

Cai Ming-Ljang: „The tenth Walker film takes place in Washington DC. Two lonely souls on separate journeys, sometimes crossing paths but never once meeting. Nothing happens between them. There is no story. Their walking journeys are like a meditative prayer of heart and soul.“

Najdalja tačka do koje je naš hodač stigao je glavni grad SAD-a. Krećemo se s njim kroz živopisna mesta Vašingtona uživajući u osećaju za kolorit Džong Juen Čenga, redovnog Cai Ming-Ljangovog direktora fotografije. Mesta kroz koja prolazi Sjaokang obilazi i jedan mladić čije putovanje paralelno pratimo. Zapravo oni nastupaju jedan za drugim nikad se ne sustižući, niti ukrštajući svoje putanje. Ali ipak postoji neka veza, veza preko mesta, zgrada i objekata koje posećuju ili mimoilaze. Oni se u stvari, sustiču, a da to ne znaju, u onoj beskrajnoj belini koju nam je već No Form predstavio. U zoni do koje se stiže transcendencijom putem nekog vida meditacije, to jest buđenjem unutrašnje prirode na putu prosvetljenja, na putu ka pregnantnoj praznini gde su svi kao jedno.

***

Filmovi iz Walker serije su više snimljeni performansi ili spiritualističko-religiozna praksa, nego uobičajeni igrani filmovi ili dokumentarci. Radi se, pre svega, o Cai Ming-Ljangovom eksperimentisanju do koje granice filmičnosti može da ide, a da se njegov rad ne pretvori u ne-film. S jedne strane dobijeni produkt je nemušt, neverbalan i nenarativan, i kao takav predstavlja puki vizuelni isečak stvarnosti, a s druge on je statične sugestivne slikovitosti, pa kao nepokretna slika pre potpada pod oblast slikarstva ili fotografije. To je ono što mogu reći o formi ovih dela, a po pitanju sadržine reći ću sledeće. Osnovna njihova ideja je da se ukaže na činjenicu da je svet toliko ubrzan u svojoj sebičnoj jurnjavi za materijalnim zadovoljstvima da se usput često zagubi ljudskost. To jest, poručuje nam se da je potrebno da stanemo kako bi razmislili, a onda i osetili. Tek tada ćemo biti u stanju da upoznamo i zavolimo sebe, a potom i pokažemo empatiju i ljubav prema drugome. To znači živeti u skladu sa svojim bićem, odnosno voditi ispunjen život. Tehnika hodajuće meditacije je samo jedno od sredstava za postizanje tog cilja, način da ritam konzumerističkog društva svedemo na ritam ljudskog srca.