Grass: A Nation's Battle for Life (1925) - Merian C. Cooper, Ernest B. Schoedsack

 Merian C. Cooper i Ernest B. Schoedsack, poznati kao tvorci klasika King Kong iz 1933, započeli su svoju saradnju ovim putopisnim etnološkim dokumentarnim filmom. Odmah na početku obojica se pojavljuju ispred kamere samo da bi nam rekli, da će se od troje došljaka sa zapada na putu kroz Bliski i Srednji Istok, njih dvojica, kao reditelj i kamerman, nalaziti iza kamere, dok će se njihova saputnica, Marguerite Harrison, pisac, pomešati sa lokalnim življem ispred kamere. Njihov zadatak je da se, prateći genealošku nit ka korenima zapadne civilizacije, vrate na istok, na prostore drevne arijevske Persije i pridruže jednom stočarskom nomadskom plemenu kako bi snimili njihov način života.

Koncept povlašćene arijevske rase, koji je odbačen nakon II svetskog rata i poraza fašizma, krajem XIX veka je ušao u modu sa revalorizacijom Hegelove filozofije. Hegelova „Filozofija istorije“ stavlja Persiju na početak istorijskog razvoja, jer se po njemu u njoj prvi put javlja prepoznata individualnost nasuprot jedinstvenoj supstanci carstva oličenoj u „Zaratustrinoj svetlosti“. Time je otvoren „princip aktivnosti i života“ i iz tog „arijevskog semena“ se dalje razvila starogrčka, rimska i germanska civilizacija. Navedene ideje provejavaju iz tekstualnog prologa filma, ali se dalje ne razvijaju, osim ukoliko se ovaj početak oslobađanja subjektivnog duha ne personifikuje kroz težak ali dostojanstven život domorodačkog stanovništva.

Potomci drevne arijevske rase početkom XX veka na prostoru Irana predstavljeni su seljacima-stočarima, koji pokušavaju da prežive u surovim uslovima, stalno migrirajući u potrazi za pašnjacima. U filmu je prikazana jedna od godišnjih seoba, koja traje gotovo dva meseca i pri kojoj se prelazi put od sušnih nizija oko Persijskog zaliva, preko brda, nabujalih reka i snežnih planinskih vrhova, sve do iranskih visoravni bogatih bujnom vegetacijom. Duge epizode prelaska reke i visokih snežnih vrhova dočaravaju taj mukotrpni put, ali se gubi dinamika zbog preovlađujućih širokih planova u kojima likovi nestaju u dugačkim vijugavim kolonama ljudi i stoke. Stoga, film u svojoj drugoj polovini postaje pomalo zamoran, iako su primetni pokušaji da se kamerom u toj masi duž opasnog puta isprati određeno dete ili neko odlutalo magare ili jare kako bi se publika emotivno vezala. 

 

Ipak, pojedine scene, kao što je lov na divokoze na Taurusu, odmor i zaštita od oluje u karavan-seraju na putu kroz Malu Aziju, plemenski običaji Iranaca, pripreme za seobu i domišljatost stočara pri premošćavanju prepreka na putu, drže pažnju svojom neobičnošću i autentičnošću. Ono što opčinjava su i snimci surove prirode koji ulivaju strahopoštovanje, a takođe i prateća tradicionalna orijentalna muzika na žičanim instrumentima i udaraljkama. Na kraju, Cooper i Schoedsack, ne samo što su snimili solidan dokumentarac, već su i činili prvu filmsku ekipu koja je prošla ovaj „put (s)trave“. Ne znam da li su pritom otkrili i svoje arijevske korene, ali ono što sigurno znam je da je ovo iransko pleme sebi obezbedilo bar još jednu godinu života bez gladovanja.